از کتاب «بازی های عامیانه اطفال»
به انتخاب: احمد کاووس سیاووش
از بازی های دخترانه بهترین آنها جز بازی است. جز بازی در همه اطراف و اکناف افغانستان با تفاوت های اندکی رواج دارد. برای اجرای جز بازی شکل مستطیل در روی زمین رسم میشود. این مستطیل به این ترتیب به هشت حصه تقسیم میشود که عرض خانه های اول، دوم و سوم مساوی بوده، خانه چهارم کمی عریض تر میباشد و از وسط به دو حصه تقسیم میشود. خانه های پنجم و ششم مساوی خانه های اول تا سوم و خانه هفتم کوچکتر از همه رسم میشود، عرض خانه هشتم مساوی خانه چهارم است. دو رأس بالایی مستطیل را هم با یک قوس کلان با هم وصل می نمایند که در آنجا هم یک خانه بزرگ نیم دایره ایجاد می شود. خانه ها به این ترتیب نامگذاری می شوند:(خانه اول، خانه دوم، خانه سوم، خواهر و برادر، دم، قدم، دریا، صحرا و آسمان).
در صورتیکه بازیکنان بیشتر از دو نفر باشند به دو تیم تقسیم میشوند. برای گرفتن نوبت تر خشکی انداخته میشود. اولین بازیکن لشپ خود را که سنگ کوچک دایروی لشم دریایی یا پارچه گرد تیکر میباشد آهسته می بوسد و به خانه اول می اندازد. با یک پا به خانه اول خیز میزند، خانه های دوم و سوم را با یک پا طی می کند و با هر دو پا به خانه های «خواهر و برادر» خیز میزند. در این خانه ها یکبار با خیز دور میخورد و با هر دو پا به خانه «دم» میرود. در «دم» نفس تازه میکند و به «قدم» میرود سپس از بالای «دریا» خیز زده به «صحرا» میرود و از آنجا دوباره به همان ترتیب تا خانه اول می آید. در خانه اول لشپ خود را با پهلوی پای خود می زند و از خط بیرون می کشد. به همین ترتیب به تمام خانه ها لشپ انداخته میشود و همان رفت و برگشت تکرار میشود.
اگر بازیکن لشپ را به خانه مورد نظر انداخته نتواند، یا پایش روی خط گذاشته شود، یا لشپ را با یک ضربه پا از خط کشیده نتواند و یا لشپ یا پاهایش به «دریا» بیفتد نوبتش میسوزد.
بعد از آنکه لشپ به تمام خانه ها تا «آسمان» موفقانه انداخته شد و رفت و آمد هم صورت گرفت، بازیکن «تپ» را بر فرق سرش میگذارد. پشت خود را طرف خانه های جز بازی می گرداند و با حرکت سر لشپ را به خانه اول می اندازد. در صورتیکه لشپ به خانه اول بیفتد آن خانه از او میشود. بازیکن با کشیدن یک علامت ضرب «چلیپا» در خانه مذکور آن خانه را مُهر می کند.
حالا او در خانه اول ایستاده شده، برای مُهر کردن خانه دوم تمام مراحل فوق را طی مینماید. وقتی تمام خانه ها مُهر شد و نوبت به «آسمان» رسید، بازیکن لشپ را از بیرون خانه اول به «آسمان» میاندازد. رویش به طرف آسمان بالا میگیرد و با احتیاط بدون آنکه به زمین ببیند، به خانه اول پا می گذارد و از حریفش میپرسد: صحیح اس؟
در صورت شنیدن جواب های مثبت به خانه های دوم، سوم و... میرود و هر بار میپرسد: صحیح اس؟ در صورتیکه پایش روی خط نیاید یا به «دریا» نیفتد، حریف جواب داده میرود، بلی! بلی! بلی! و به این ترتیب «آسمان» هم مُهر میشود و بازیکن به صورت تنهایی یا دسته جمعی با تیمش بازی را می برد.
اگر پای بازیکن روی خط یا «دریا» بیاید یا لشپ با یک ضربه از «آسمان» به خارج پرتاب نشود، نوبت بازیکن میسوزد.
نتیجه:
جز بازی در پهلوی ساعت تیری برای رشد عضلات پاهای دختران ورزش خوبی است. این بازی حس رقابت سالم را در میان دختران تقویه نموده، باعث ارتقای قدرت کار آنها میشود.
به انتخاب: احمد کاووس سیاووش
از بازی های دخترانه بهترین آنها جز بازی است. جز بازی در همه اطراف و اکناف افغانستان با تفاوت های اندکی رواج دارد. برای اجرای جز بازی شکل مستطیل در روی زمین رسم میشود. این مستطیل به این ترتیب به هشت حصه تقسیم میشود که عرض خانه های اول، دوم و سوم مساوی بوده، خانه چهارم کمی عریض تر میباشد و از وسط به دو حصه تقسیم میشود. خانه های پنجم و ششم مساوی خانه های اول تا سوم و خانه هفتم کوچکتر از همه رسم میشود، عرض خانه هشتم مساوی خانه چهارم است. دو رأس بالایی مستطیل را هم با یک قوس کلان با هم وصل می نمایند که در آنجا هم یک خانه بزرگ نیم دایره ایجاد می شود. خانه ها به این ترتیب نامگذاری می شوند:(خانه اول، خانه دوم، خانه سوم، خواهر و برادر، دم، قدم، دریا، صحرا و آسمان).
در صورتیکه بازیکنان بیشتر از دو نفر باشند به دو تیم تقسیم میشوند. برای گرفتن نوبت تر خشکی انداخته میشود. اولین بازیکن لشپ خود را که سنگ کوچک دایروی لشم دریایی یا پارچه گرد تیکر میباشد آهسته می بوسد و به خانه اول می اندازد. با یک پا به خانه اول خیز میزند، خانه های دوم و سوم را با یک پا طی می کند و با هر دو پا به خانه های «خواهر و برادر» خیز میزند. در این خانه ها یکبار با خیز دور میخورد و با هر دو پا به خانه «دم» میرود. در «دم» نفس تازه میکند و به «قدم» میرود سپس از بالای «دریا» خیز زده به «صحرا» میرود و از آنجا دوباره به همان ترتیب تا خانه اول می آید. در خانه اول لشپ خود را با پهلوی پای خود می زند و از خط بیرون می کشد. به همین ترتیب به تمام خانه ها لشپ انداخته میشود و همان رفت و برگشت تکرار میشود.
اگر بازیکن لشپ را به خانه مورد نظر انداخته نتواند، یا پایش روی خط گذاشته شود، یا لشپ را با یک ضربه پا از خط کشیده نتواند و یا لشپ یا پاهایش به «دریا» بیفتد نوبتش میسوزد.
بعد از آنکه لشپ به تمام خانه ها تا «آسمان» موفقانه انداخته شد و رفت و آمد هم صورت گرفت، بازیکن «تپ» را بر فرق سرش میگذارد. پشت خود را طرف خانه های جز بازی می گرداند و با حرکت سر لشپ را به خانه اول می اندازد. در صورتیکه لشپ به خانه اول بیفتد آن خانه از او میشود. بازیکن با کشیدن یک علامت ضرب «چلیپا» در خانه مذکور آن خانه را مُهر می کند.
حالا او در خانه اول ایستاده شده، برای مُهر کردن خانه دوم تمام مراحل فوق را طی مینماید. وقتی تمام خانه ها مُهر شد و نوبت به «آسمان» رسید، بازیکن لشپ را از بیرون خانه اول به «آسمان» میاندازد. رویش به طرف آسمان بالا میگیرد و با احتیاط بدون آنکه به زمین ببیند، به خانه اول پا می گذارد و از حریفش میپرسد: صحیح اس؟
در صورت شنیدن جواب های مثبت به خانه های دوم، سوم و... میرود و هر بار میپرسد: صحیح اس؟ در صورتیکه پایش روی خط نیاید یا به «دریا» نیفتد، حریف جواب داده میرود، بلی! بلی! بلی! و به این ترتیب «آسمان» هم مُهر میشود و بازیکن به صورت تنهایی یا دسته جمعی با تیمش بازی را می برد.
اگر پای بازیکن روی خط یا «دریا» بیاید یا لشپ با یک ضربه از «آسمان» به خارج پرتاب نشود، نوبت بازیکن میسوزد.
نتیجه:
جز بازی در پهلوی ساعت تیری برای رشد عضلات پاهای دختران ورزش خوبی است. این بازی حس رقابت سالم را در میان دختران تقویه نموده، باعث ارتقای قدرت کار آنها میشود.
